Ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, để giúp Chính phủ nắm chắc tình hình, kịp thời chấn chỉnh công tác và xử lý những vi phạm của cán bộ, nhân viên nhà nước, giữ vững kỷ cương, thực hiện an dân, ngày 23/11/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh số 64/SLCT thành lập Ban Thanh tra đặc biệt, tiền thân của hệ thống Thanh tra Nhà nước ngày nay. Sáu mươi lăm năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Bác Hồ kính yêu, ngành Thanh tra Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị của mình trong mỗi giai đoạn lịch sử, gắn bó chặt chẽ với từng chặng đường phát triển đi lên của cách mạng Việt Nam. Từ chỗ chỉ có một Ban thanh tra đặc biệt với một số ít cán bộ, đến nay tổ chức Thanh tra Nhà nước đã phát triển rộng khắp từ trung ương đến địa phương, với hàng chục ngàn thanh tra viên, cán bộ thanh tra ở khắp mọi miền của Tổ quốc. Đội ngũ cán bộ thanh tra hôm nay không chỉ có nghiệp vụ vững vàng, kinh nghiệm dày dạn mà có cả phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng trong sáng, có bề dày phẩm chất tốt đẹp của các thế hệ thanh tra Việt Nam qua 65 năm phấn đấu không ngừng vì sự nghiệp chung của cả dân tộc.

Đi cùng với sự phát triển của hệ thống thanh tra cả nước, Thanh tra tỉnh Lào Cai được thành lập năm 1957 với số lượng cán bộ ban đầu chỉ có 2 đồng chí. Qua gần 20 năm hoạt động, đến năm 1976 thì sáp nhập chung vào Thanh tra tỉnh Hoàng Liên Sơn. Ngày 1/10/1991, Thanh tra tỉnh Lào Cai được tái thành lập (sau khi chia tách tỉnh Hoàng Liên Sơn thành hai tỉnh Lào Cai và Yên Bái). Đến nay ngành thanh tra tỉnh Lào Cai đã lớn mạnh về mọi mặt, được tổ chức hệ thống từ tỉnh, sở, ngành, huyện, thành phố với 184 cán bộ, công chức, trong đó 92% có trình độ đại học và trên đại học, 4 Thanh tra viên chính và 64 Thanh tra viên.

55 năm qua, ngành Thanh tra tỉnh Lào Cai đã có nhiều đóng góp quan trọng vào sự lớn mạnh của ngành Thanh tra Việt Nam và sự phát triển không ngừng của địa phương. Đặc biệt từ khi tái lập tỉnh, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Thanh tra Chính phủ và Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự giúp đỡ nhiệt tình của các cấp, các ngành và sự ủng hộ của nhân dân, cán bộ công chức ngành thanh tra Lào Cai đã có nhiều nỗ lực cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của mình, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, giữ vững an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh.

Công tác thanh tra đã bám sát chủ trương lãnh đạo, chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ và Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, bám sát các đề án, chương trình, kế hoạch của tỉnh để triển khai nhiệm vụ. Do vậy, đã kịp thời tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, thủ trưởng các sở, ban, ngành giải quyết những vấn đề phát sinh trên địa bàn, xử lý các lỗi sai phạm trong công tác quản lý,... được nhân dân đồng tình ủng hộ, góp phần ổn định chính trị - xã hội, tạo điều kiện để phát triển kinh tế xã hội. Nhìn chung các kết luận thanh tra đều phản ánh trung thực, khách quan, có lý, có tình, nêu rõ bản chất, nguyên nhân của sai phạm,... được sự đồng thuận của đối tượng thanh tra.

Chỉ tính riêng từ năm 2007 đến nay, ngành Thanh tra tỉnh Lào Cai đã tiến hành trên 400 cuộc thanh tra trên nhiều lĩnh vực quan trọng và được dư luận xã hội quan tâm, như: đầu tư xây dựng có sử dụng nguồn vốn ngân sách; quản lý, sử dụng đất đai; quản lý, thu chi tài chính ngân sách; đơn tố cáo tiêu cực, tham nhũng;... Qua thanh tra đã phát hiện sai phạm và kiến nghị thu hồi về cho ngân sách nhà nước trên 17 tỷ đồng và 5.667 m³ đất, xử lý hành chính nhiều tập thể và cá nhân có sai phạm.

Trong công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, ngành Thanh tra tỉnh Lào Cai đã tham mưu cho UBND tỉnh và thủ trưởng các cấp các ngành nhiều văn bản chỉ đạo để đưa công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo vào nề nếp, có hiệu quả. Đặc biệt là việc triển khai thực hiện Đề án “Đổi mới và nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2006-2010” một trong 29 đề án trọng tâm của BCH Đảng bộ tỉnh Lào Cai khóa XIII. Trong 4 năm (2007-2010), ngành Thanh tra của tỉnh đã trực tiếp và tham mưu cho các cấp, các ngành trong tỉnh tiếp hàng chục nghìn lượt công dân đến phản ánh, kiến nghị, đề nghị, khiếu nại, tố cáo. Công dân đến các phòng tiếp dân đều được cán bộ tiếp dân tiếp đón, hướng dẫn và giải đáp đầy đủ các luật. Trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo các tổ chức thanh tra trong tỉnh đã tích cực chủ động tham mưu cho Thủ trưởng các cấp, các ngành giải quyết một cách khách quan, đúng chính sách pháp luật hàng ngàn đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, qua đó giải quyết kịp thời các yêu cầu, bức xúc của nhân dân, không để phát sinh khiếu kiện phức tạp đông người, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Do thực hiện tốt công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo nên mặc dù trong các năm gần đây việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng trên địa bàn tỉnh không ngừng tăng, liên quan rất nhiều đến việc thực hiện chính sách giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư cho nhân dân, tuy nhiên theo đánh giá của Thanh tra Chính phủ, Lào Cai luôn là một trong những địa phương có số lượng đơn thư vượt cấp và khiếu kiện phức tạp, đông người về Trung ương thấp nhất trong cả nước.

Về công tác phòng chống tham nhũng - đây là một nhiệm vụ rất khó khăn và phức tạp, đòi hỏi cán bộ - công chức ngành Thanh tra tỉnh Lào Cai phải có bản lĩnh chính trị vững vàng và quyết tâm cao, kiên quyết đấu tranh với mọi hành vi tiêu cực, tham nhũng, góp phần xây dựng bộ máy chính quyền các cấp trong sạch, vững mạnh. Với chức năng nhiệm vụ được giao, trong những năm qua, ngành Thanh tra tỉnh Lào Cai đã không ngừng nỗ lực tham mưu cho các cấp chính quyền xây dựng các chương trình, kế hoạch và nhiều văn bản chỉ đạo khác, nhằm chủ động phòng ngừa các hành vi tham nhũng, tiêu cực có thể xảy ra. Công tác thanh tra việc thực hiện các quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng đã thu được các kết quả bước đầu, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng bộ và chính quyền các cấp, đồng thời nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu trong việc thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng.

Với những thành tích đạt được trong các năm qua, đúng vào dịp kỷ niệm 65 năm ngày thành lập ngành Thanh tra Việt Nam, ngành Thanh tra tỉnh Lào Cai đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba; Thanh tra tỉnh Lào Cai và nhiều cán bộ trong ngành đã được Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh tặng nhiều bằng khen, cờ thi đua xuất sắc. Đó là những phần thưởng cao quý, là niềm tự hào của cán bộ, công chức, thanh tra viên ngành Thanh tra Lào Cai. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ phát triển ngày càng cao của tỉnh trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, toàn thể cán bộ, công chức trong ngành tự nhận thấy cần phải nỗ lực phấn đấu nhiều hơn nữa, tiếp tục đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động để xây dựng ngành Thanh tra Lào Cai ngày càng trong sạch, vững mạnh, từng bước chuyên nghiệp, hiện đại, có đủ năng lực thực hiện nhiệm vụ trong lĩnh vực thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng ngừa, đấu tranh chống tham nhũng.

Kỷ niệm 65 năm thành lập ngành thanh tra (23.11.1945 - 23.11.2010), dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Thanh tra Chính phủ và của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Lào Cai, trên cơ sở phát huy những thành tích đạt được, ngành Thanh tra Lào Cai tự hào và vinh dự bước tiếp trên chặng đường vẻ vang của mình, đồng thời luôn xác định rõ trách nhiệm, không ngừng phấn đấu, rèn luyện, khắc phục mọi khó khăn, ra sức thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xây dựng ngành thanh tra ngày càng trong sạch, vững mạnh, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế xã hội của tỉnh Lào Cai.